ΥΠΟΜΝΗΜΑ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

ΠΟΥ ΑΝΤΙΠΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΟΙ ΓΕΩΠΟΝΟΙ Δ.Υ.

ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Οι εργαζόμενοι Γεωπόνοι Δ.Υ. του Υπ.Α.Α.Τ. κατά τη διάρκεια της εργασίας τους εκτίθενται σε πολλούς κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια τους, και ιδίως σε αλλεργικές και άλλες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος καθώς έρχονται σε επαφή με μεγάλες ποσότητες σκόνης, σε πτητικές οργανικές ύλες, σε αιωρούμενα σωματίδια βιολογικής προέλευσης (βιοαροζόλ), σε αερομεταφερόμενα σωματίδια, σε ενδοτοξίνες, σε βακτήρια, στο θόρυβο και σε εργασιακό στρες. Οι επιπτώσεις στην υγεία τους θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν μυοσκελετικές, γαστρεντερικές και μολυσματικές ασθένειες καθώς επίσης και τραυματισμούς που προκαλούνται από εργατικά ατυχήματα. Εκτός των παραπάνω πιθανώς να βρεθούν αντιμέτωποι με προβλήματα ασφάλειας όπως τα οδικά ατυχήματα, ιδίως εάν μετακινούνται τη νύχτα ή νωρίς το πρωί διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Η χρήση επικίνδυνων χημικών ουσιών και ενός ευρέως φάσματος υλικών και εξοπλισμού μπορεί να εκθέσει τους Γεωπόνους σε υπερβολική θερμότητα, θόρυβο, σκόνη κ.α. προκαλώντας εγκαύματα στο δέρμα και ερεθισμούς τραυματισμούς κλπ

α) Το Τμήμα Ελέγχου Ποικιλιών Καλλιεργούμενων Φυτών (Θεσσαλονίκη) είναι μια αποκεντρωμένη υπηρεσία της Διεύθυνσης Πολ/στικού Υλικού Καλλιεργούμενων Φυτικών Ειδών και Φυτογενετικών Πόρων της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας του Υπ.Α.Α.Τ.

Το Γεωπονικό προσωπικό, στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του για τους ελέγχους και τις αξιολογήσεις πολλαπλασιαστικού υλικού που πραγματοποιούνται, παραλαμβάνει, διαχειρίζεται, προετοιμάζει δείγματα σπόρων επικαλυμμένων με φυτοφάρμακα επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία. Επίσης, σπέρνει σπόρους και φυτεύει εγγενές και αγενές πολλαπλασιαστικό υλικό επικαλυμμένα με επικίνδυνα φυτοφάρμακα για την ανθρώπινη υγεία. Διαχειρίζεται την αποθήκη φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων του Τμήματος, καθορίζει τις ποσότητες των γεωργικών φαρμάκων για ψεκασμό και τον όγκο του ψεκαστικού διαλύματος, και παράλληλα επιβλέπει τους ψεκασμούς στους πειραματικούς αγρούς και στα θερμοκήπια. Επιπλέον, λόγω των χρονικών περιορισμών που προκύπτουν από το βλαστικό στάδιο των φυτών, είναι αναγκασμένη να λαμβάνει παρατηρήσεις σε θερμοκήπια και αγρούς ψεκασμένους με επικίνδυνα φυτοφάρμακα και με συνθήκες υψηλές θερμοκρασίας και υγρασίας εντός των θερμοκηπίων.

Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του τεχνολογικού εργαστηρίου που υπάρχει και είναι υπεύθυνο για τους ελέγχους και τις αξιολογήσεις πολλαπλασιαστικού υλικού που πραγματοποιούνται από την υπηρεσία, χρησιμοποιούνται τοξικά χημικά αντιδραστήρια για τη διεξαγωγή ποιοτικών και χημικών αναλύσεων σε δείγματα που προέρχονται από τους πειραματικούς αγρούς. Επίσης διαχειρίζονται τα απόβλητα των χημικών αντιδραστηρίων του εργαστηρίου του Τμήματος, τα οποία είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία.

Κατά την παραλαβή των δειγμάτων σπόρων το προσωπικό έρχεται σε επαφή με το πολλαπλασιαστικό υλικό που είναι σχεδόν στο σύνολό του επικαλυμμένο με επικίνδυνα φυτοφάρμακα. Επιπρόσθετα διαχειρίζεται τις ποσότητες γεωργικών φαρμάκων, επιβλέπουν τους ψεκασμούς σε θερμοκήπια και πειραματικούς αγρούς.

Ενδεικτικά αναφέρονται και ορισμένες από τις δραστικές ουσίες των γεωργικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται από την υπηρεσία στους αγρούς αξιολόγησης των ποικιλιών και στα θερμοκήπια, abamectin, pirimiphosmethyl, propineb&triadimenol, deltamethrin, spirotetramat, metalaxyl&mancozeb, pyriproxyfen, mesotrione&nicosulfuron, κλπ οι οποίες φέρουν σήμανση τοξικότητας ως «προϊόν που φέρει σοβαρό κίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου».

Για τη διεξαγωγή των ποιοτικών αναλύσεων που προβλέπονται από τους τεχνικούς κανονισμούς εγγραφής ποικιλιών χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση τα ακόλουθα επικίνδυνα αντιδραστήρια:

-Πυκνό θειικό οξύ 98% για τις μετρήσεις πρωτεΐνης που είναι εξαιρετικά διαβρωτικό

-Πυκνό διάλυμα καυστικού νατρίου για τις μετρήσεις πρωτεΐνης επίσης εξαιρετικά διαβρωτικό

-Διάλυμα βορικού οξέος και πετρελαϊκός αιθέρας (petroleumbenzene) που αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία και χρησιμοποιούνται για τις μετρήσεις πρωτεΐνης και τον προσδιορισμό λίπους στον ηλιόσπορο αντίστοιχα

-Μεθανόλη που είναι τοξική και χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό πρωτεΐνης και αμυλόζης

-Διάλυμα φαινόλης που είναι τοξική και χρησιμοποιείται για παρατήρηση στο σκληρό σιτάρι

Επίσης κατά την επεξεργασία των δειγμάτων, και ιδιαίτερα από την άλεση των σπόρων, δημιουργείται σκόνη και αιωρούμενα σωματίδια τα οποία εγκυμονούν κινδύνους κατά την εισπνοή.

Τέλος, κίνδυνος ατυχήματος μπορεί να προκληθεί από τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων και χημικών αντιδραστηρίων, χρήση εργαστηριακού και μηχανολογικού εξοπλισμού (μύλοι άλεσης, γεωργικοί ελκυστήρες, ψεκαστικά μηχανήματα, περονοφόρο όχημα, κλπ).

β) Ο Σταθμός Ελέγχου και Τυποποίησης Δημητριακών (Θεσσαλονίκη) είναι μια αποκεντρωμένη υπηρεσία της Διεύθυνσης Συστημάτων Καλλιέργειας και Προϊόντων Φυτικής Παραγωγής της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας του Υπ.Α.Α.Τ.

Ο Σταθμός Ελέγχου και Τυποποίησης Δημητριακών είναι ένα διαπιστευμένο εργαστήριο υπεύθυνο για τη διενέργεια φυσικών και χημικών αναλύσεων βάσει ΕΛΟΤ EN ISO 17025:2005 από το Ε.ΣΥ.Δ. για τη χορήγηση πιστοποιητικών ποιοτικής κατάταξης των δημητριακών και των παραγώγων τους σε εισαγωγές – εξαγωγές – διαιτησίες – κοινοτικές επιδοτήσεις, κ.λ.π.

Κατά τις εξετάσεις χρησιμοποιούνται πλήθος επικίνδυνων χημικών ουσιών με τα οποία οι Γεωπόνοι αναλυτές και εργαστηριακοί υπεύθυνοι έρχονται σε καθημερινή επαφή, όπως: αντιδραστήρια καυστικού νατρίου, βορικού οξέος και άλλων πυκνών οξέων. Πραγματοποιείται ανάλυση όπου πυκνό θεϊκό οξύ 96% μαζί με το καρκινογενή καταλύτη σελήνιο βράζει στους 375^oC και δημιουργούνται επικίνδυνες αναθυμιάσεις κ.α.

Οι συνέπειες της καθημερινής εργασίας σε τέτοιο χώρο είναι από επιβαρυντικές έως και επικίνδυνες για την υγεία του ανθρώπου, τόσο βραχυπρόθεσμα (πρόκληση πονοκεφάλων, δυσκολία αναπνοής), όσο και μακροπρόθεσμα (πιθανότητα καρκινογένεσης). Επίσης κατά την επεξεργασία των δειγμάτων πριν την ανάλυση (καθαρισμός, ομογενοποίηση, άλεση) παράγεται σκόνη (μισκορωματίδια) που επιβαρύνουν το αναπνευστικό και κυκλοφοριακό σύστημα.

Οι δειγματοληψίες πάνω στα εισαγόμενα και εξαγόμενα δημητριακά και βιομηχανικά παράγωγα τους πραγματοποιούνται είτε με ιδιόκτητα αυτοκίνητα, είτε με υπηρεσιακά αυτοκίνητα από τους ίδιους τους Γεωπόνους, λόγω έλλειψης οδηγών, διανύοντας μεγάλες χλμ αποστάσεις εκτός Θεσσαλονίκης, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες από αποθηκευτικούς χώρους σε συνθήκες ιδιαίτερα υψηλών θερμοκρασιών και αιωρούμενης σκόνης και μικροσωματιδίων, σε χώρους που έχουν χρησιμοποιηθεί επικίνδυνα εντομοκτόνα για τη συντήρησή τους (φωστοξίνη) με αποτέλεσμα οι υπάλληλοι να εκτίθενται σε αυτά κατά τη δειγματοληψία, όσο και κατά την επεξεργασία των δειγμάτων στο εργαστήριο.

Οι συνθήκες υγιεινής στους χώρους αυτού είναι κάκιστες με την ύπαρξη περιττωμάτων τρωκτικών, γατών και πτηνών με κίνδυνο οι δειγματολήπτες συνάδελφοι να κολλήσουν μολυσματική ασθένεια π.χ. από το βακτήριο της σαλμονέλας. Η σωστή δειγματοληψία απαιτεί την πολύωρη παραμονή σε αυτούς τους χώρους και την αναγκαστική επαφή με το δείγμα με αποτέλεσμα συνάδελφοι συχνά να εμφανίζουν αλλεργίες και ερεθισμούς στο δέρμα και στα μάτια, βήχα και έντονο κνησμό ειδικά στις δειγματοληψίες κριθαριού.

γ) Τα Εργαστήρια Ελέγχου Κυκλοφορίας Ζωοτροφών (Ε.Ε.ΚΥ.Ζ.) (Θεσ/νίκης, Λύκοβρυσης & Λάρισας) είναι αποκεντρωμένες υπηρεσίες της Διεύθυνσης Ζωοτροφών και Βοσκήσιμων Γαιών της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας του Υπ.Α.Α.Τ.

Τα εργαστήρια είναι υπεύθυνα για τη διενέργεια αναλύσεων ζωοτροφών: προετοιμασία όλων των δειγμάτων και εκτέλεση των απαραίτητων αναλύσεων, βελτίωση των αναλυτικών μεθόδων, έλεγχος της ακρίβειας των αναλύσεων, οργάνωση του εργαστηρίου για την ταχύτερη διεκπεραίωση των αναλύσεων και διατήρηση αρχείου δειγμάτων και αποτελεσμάτων καθώς και η τήρηση της διαπίστευσης του εργαστηρίου.

Επίσης για την εκτέλεση χημικών και βιοχημικών αναλύσεων (προσδιορισμός αζωτούχων, ινωδών, λιπαρών ουσιών, οργανικά και ανόργανα θρεπτικά συστατικά, ιχνοστοιχεία κλπ.) και φυσικών προσδιορισμών σε ζωοτροφές καθώς και την ταυτοποίηση και τον ποσοτικό προσδιορισμό ανεπιθύμητων ουσιών (μυκοτοξίνες, γκοσσυπόλη, αδιάλυτα συστατικά σε λίπη και έλαια), την εκτέλεση βιολογικών εξετάσεων και μετρήσεων σε ζωοτροφές (γονιδιακή ταυτοποίηση μέσω Real – TimePCR), την εκτέλεση μικροσκοπικών αναλύσεων (προσδιορισμό μεταποιημένων ζωικών πρωτεϊνών) και μικροβιολογικών εξετάσεων και προσδιορισμών σε ζωοτροφές.

Για τον προσδιορισμό των ανωτέρω συστατικών απαιτείται η καθημερινή χρήση των επικινδυνότερων χημικών ουσιών της αναλυτικής χημείας, οι οποίες παρά τα μέτρα προστασίας που λαμβάνονται, διαχέονται στο περιβάλλον του εργαστηρίου, λόγω υψηλής πτητικότητας. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούνται: α) τα ισχυρότερα οξέα (υδροχλωρικό οξύ, θεϊκό οξύ, νιτρικό οξύ κ.α.), με δραματικές συνέπειες στο αναπνευστικό σύστημα, β) οι ισχυρότερες βάσεις (υδροξύλιο του νατρίου, του καλίου, αμωνία), με συνέπειες ίδιες με τα οξέα, γ) οργανικοί διαλύτες που ενοχοποιούνται για καρκινογένεση (τετραχλωροαιθυλένιο, μολυβδοναδικό, αιθέρας), δ) πρότυπες ουσίες βαρέων μετάλλων (εγκεφαλοπάθειες, καρκίνος πνευμόνων, ήπατος, πάγκρεας), που χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή της εκάστοτε καμπύλης βαθμονόμησης στον περιβάλλοντα χώρο, ε) αέρια επιβλαβή για την υγεία (ακετυλένιο – πρόκληση πονοκεφάλων – ύπνωση), ενώ, κατά την ανάλωση των δειγμάτων παράγεται σκόνη (μικροσωματίδια), που επιβαρύνει το αναπνευστικό και κυκλοφοριακό σύστημα.

Στα πλαίσια της εφαρμογής του Εθνικού Προγράμματος Ελέγχου Ζωοτροφών (Ε.Π.Ε.Ζ.) και τον συντονισμό των εποπτών των περιφερειακών ενοτήτων αρμοδιότητάς του για την εφαρμογή της νομοθεσίας καθώς και η συλλογή των σχετικών στοιχείων ελέγχου ζωοτροφών, διενεργούνται ενημερώσεις κ δειγματοληψίες ζωοτροφών σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της κάθε Περιφερειακής Ενότητας καθώς και πραγματοποίηση επιθεωρήσεων και ελέγχων σε επιχειρήσεις ζωοτροφών.

δ) Τα Κέντρα Γενετικής Βελτίωσης Ζώων (Αθηνών, Θεσ/νίκης, Καρδίτσας, Ιωαννίνων, Δράμας) είναι αποκεντρωμένες υπηρεσίες της Δ/νσης Ζωϊκών Γενετικών Πόρων κ Κτηνοτροφικών Εγκαταστάσεων, της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας του Υπ.Α.Α.Τ.

Οι συνάδελφοι καθημερινώς απασχολούνται σε χώρους εκτροφής και αναπαραγωγής ζώων και είναι εκτεθειμένοι σε μολυσματικούς παράγοντες, ζωοανθρωπονόσους και ασθένειες, στα πλαίσια των ζωοτεχνικών αρμοδιοτήτων τους. Οι εργασίες εκτελούνται εκτός γραφείου, κατά τις εκτός έδρας μετακινήσεις τους σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, είτε εντός σταυλικών εγκαταστάσεων, είτε στην ύπαιθρο εκτός στεγασμένου χώρου, συνήθως σε δυσπρόσιτες περιοχές-βοσκοτόπους.

Οι εν λόγω εργασίες περιλαμβάνουν άμεση επαφή με αγροτικά ζώα (κατά βάση μεγάλου μεγέθους) προκειμένου αυτά να ταυτοποιηθούν, σωματομετρηθούν, αξιολογηθούν και καταγραφούν και ως εκ τούτου υπάρχει υψηλή επικινδυνότητα πρόκλησης βαρείας σωματικής βλάβης. Ειδικότερα οι έλεγχοι σε μη ενσταυλισμένα ζώα που διαβιούν στην ύπαιθρο αυξάνουν κατακόρυφα τον βαθμό επικινδυνότητας της προσέγγισης των ζώων,  καθώς δεν είναι εξοικειωμένα σε ξένη ανθρώπινη παρουσία. Όσον αφορά στους ελέγχους ενσταυλισμένων  ζώων οι πιθανοί εργασιακοί κίνδυνοι προκύπτουν από δύο συνιστώσες i) τον περιορισμένο χώρο διαβίωσης των ζώων και την αδυναμίας αποφυγής πρόκλησης σωματικής βλάβης από μη ελεγχόμενη συμπεριφορά των ζώων και  ii) την έκθεση σε βλαπτικούς παράγοντες, οι οποίοι συνδέονται είτε με την ανθυγιεινότητα των συνθηκών που επικρατούν, είτε την νοσηρότητα από ασθένειες που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή βλάβης της υγείας.

Οι τελευταίοι παράγοντες είναι βιολογικοί (μικροοργανισμοί επικίνδυνοι για την Δημόσια Υγεία), χημικοί (σκόνες, υψηλή συγκέντρωση αμμωνίας-μεθανίου-διοξειδίου του άνθρακα, απολυμαντικά, ερεθιστικές ουσίες) και φυσικοί (εργασία σε ακραίες υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες). Η πιθανότητα εμφάνισης σοβαρού τραυματισμού ή ασθένειας που μπορεί να προκληθεί από την εργασία μας κρίνεται υψηλή.

ε) Τα Τμήματα Γεωργικών Εφαρμογών και Ανάλυσης Λιπασμάτων (Αττικής, Θεσσαλίας κ Στερεάς Ελλάδας, Ηπείρου – Δυτ. Μακεδονίας, Πελ/νήσου, Δυτ. Ελλάδος & Ιονίου, Κρήτης, Κεντρ. Μακεδονίας και Αν. Μακεδονίας & Θράκης) είναι αποκεντρωμένες υπηρεσίες των αντίστοιχων Αποκεντρωμένων Διευθύνσεων της Γενικής Διεύθυνσης Αποκεντρωμένων Δομών του Υπ.Α.Α.Τ.

Οι υπάλληλοι που εργάζονται στα τμήματα Γεωργικών Εφαρμογών και Ανάλυσης Λιπασμάτων πραγματοποιούν, καθ’ όλη τη διάρκεια του ωραρίου, χημικές αναλύσεις για τον προσδιορισμό μακροστοιχείων (ασβεστίου, μαγνησίου, καλίου, νατρίου) και ιχνοστοιχείων – βαρέων μετάλλων (χαλκού, ψευδαργύρου, μαγγανίου, σιδήρου) σε δείγματα εδαφών, νερού, φυτικών ιστών και λιπασμάτων.

Κατά την ανάλυση στα διαπιστευμένα εργαστήρια, οι συνάδελφοι έρχονται σε επαφή με πρότυπες ουσίες μυκοτοξίνες, ισχυρά ηπατοκαρκινογόνες, νεφροτοξικές και μεταλλαξιογόνες καθώς και με αντιδραστήρια και χημικές ενώσεις που επισημασμένα (ευρωπαϊκός κατάλογος χημικών ενώσεων) είναι πτητικές, εύφλεκτες, διαβρωτικές, ερεθιστικές και βλαβερές.

Στα καθήκοντα των Γεωπόνων είναι η ενημέρωση, συνεργασία και παροχή συμβουλών στους καλλιεργητές, με βάση τα υπάρχοντα επιστημονικά και ερευνητικά δεδομένα, για την αντιμετώπιση στην πράξη, προβλημάτων που έχουν σχέση με τη θρέψη, λίπανση και φυτοπροστασία των καλλιεργητών καθώς και τον έλεγχο των λιπασμάτων. Η φύση της εργασίας απαιτεί και την μετακίνηση σε αγροτική περιοχή καθ’όλη τη διάρκεια του έτους σε αντίξοες καιρικές συνθήκες.

στ) Ο Σταθμός Ελέγχου Αγενούς Πολλαπλασιαστικού Υλικού & Σπόρων (Σ.Ε.Α.Π.Υ.) είναι μια αποκεντρωμένη υπηρεσία της Διεύθυνσης Πολ/στικού Υλικού Καλλιεργούμενων Φυτικών Ειδών και Φυτογενετικών Πόρων της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας του Υπ.Α.Α.Τ.

Μεταξύ των αρμοδιοτήτων του τμήματος περιλαμβάνονται: η δοκιμή και ο έλεγχος όλων των παραγόμενων στη χώρα, εισαγόμενων και εξαγόμενων σπόρων. Ο ιολογικός έλεγχος του εισαγόμενου πολλαπλασιαστικού υλικού πριν τούτο δοθεί στην καλλιέργεια, της πατάτας, των μητρικών φυτειών των κρατικών κτημάτων (δενδρωδών, θαμνωδών, αμπέλου, ανθοκομικών κ.λπ.). Η παραγωγή ανόσου πολλαπλασιαστικού υλικού αμπέλου για εγκατάσταση μητρικών φυτειών καθώς και η εργαστηριακή εξέταση των σποροκαλλιεργειών και καλλιεργειών πατάτας.

Στον εργαστηριακό χώρο των χημικών αναλύσεων οι περιβαλλοντικές συνθήκες είναι επιβαρυμένες λόγω παρασκευής και χρήσης χημικών αντιδραστηρίων, όπως πυκνό θεϊκό οξύ 98%, πυκνό υδροχλωρικό οξύ, νιτρικό οξύ, καυστικό κάλιο και άλλα χημικά. Οι συνέπειες της εργασίας σε τέτοιο χώρο είναι από επιβαρυντικές έως και επικίνδυνες για την υγεία του ανθρώπου, τόσο βραχυπρόθεσμα (πρόκληση πονοκεφάλων, δυσκολία αναπνοής κ.α.) όσο και μακρυπρόθεσμα (πιθανότητα καρκινογένεσης). Επίσης κατά την επεξεργασία των δειγμάτων παράγονται (μικροσωματίδια) που επιβαρύνουν το αναπνευστικό σύστημα.

Τα βασικά αντιδραστήρια που χρησιμοποιούνται στις αναλύσεις θεωρούνται πολύ επιβαρυντικά (υδροχλωρικό οξύ, Νιτρικό Οξύ, Θειϊκό Οξύ, Καυστικό κάλιο κ.α.) για την ανθρώπινη υγεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλες τι διαπιστευμένες αναλύσεις χρησιμοποιούνται και επιμέρους διαλύματα που δημιουργούνται, από τους αναλυτές με βάση τα παραπάνω αναφερόμενα αντιδραστήρια. Ενώ, παρόλα τα προστατευτικά μέτρα που λαμβάνουν οι αναλυτές, όπως μάσκες και απαγωγοί, η συνεχόμενη χρήση των αντιδραστηρίων σε συνδυασμό με τη μεγάλη τους πτητικότητα, μπορεί να οδηγήσει σε αναπευστικά προβλήματα για όλους του εργαζόμενους στο χώρο.

ε) Τα Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού & Φυτοϋγεινομικού Ελέγχου (Π.Κ.Π.Φ.Π. & Φ.Ε.) είναι αποκεντρωμένες υπηρεσίες της Διεύθυνσης Ποιότητας και Ασφάλειας Τροφίμων της Γενικής Διεύθυνσης Τροφίμων του Υπ.Α.Α.Τ.

Βιολογικοί κίνδυνοι: κατά τη διενέργεια δειγματοληψιών σε νωπά οπωροκηπευτικά και φορτία τροφίμων φυτικής προέλευσης, ο ελεγκτής διενεργεί δειγματοληψίες σε τρόφιμα με επικίνδυνο μικροβιολογικό φορτίο όπου ενίοτε αναπτύσσονται ιοί όπως σαλμονέλα, νοροϊοί και ιός ηπατίτιδας Α, λιστέρια, E-coli που αν δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα, είναι θανατηφόροι.

Χημικοί κίνδυνοι: Υπάρχει κίνδυνος έκθεσης σε βλαπτικές καρκινογόνες ουσίες που τοποθετούνται στα κοντεινερς για απεντόμωση. Οι ουσίες αυτές (υπολείμματα φυτοπροστατευτικών προϊόντων),δεν είναι μόνο βλαβερές κατά την εισπνοή, αλλά εισέρχονται στο σώμα και από το δέρμα.Μέσα στην χρόνια τοξική δράση των, περιλαμβάνεται η καρκινογένεση,  καθώς και ηπατικές (αφλατοξίκωση), νεφρικές και άλλες βλάβες. Επίσης υπάρχουν κίνδυνοι στις δειγματοληψίες σε νωπά οπωροκηπευτικά, ξηρούς καρπούς, μπαχαρικά και επιβαρυμένα με επικίνδυνες μυκοτοξίνες, όπως αφλατοξίνες, καθώς και έλεγχο αγροτικών εκμεταλλεύσεων στις γεωργικές προειδοποιήσεις όπου έχει γίνει χρήση άγνωστων και επικίνδυνων Φυτοπροστατευτικών Ουσιών. Ακόμη, οι έλεγχοι εμπορίας Φυτοπροστατευτικών Ουσιών πραγματοποιούνται υποχρεωτικά με τη χρήση μέσων ατομικής προστασίας και μπορεί να περιλαμβάνουν και δειγματοληψίες Φυτοπροστατευτικών Ουσιών στην τελική τους συσκευασία ή σε χύδην μορφή. Μέσα στην χρονιά τοξική δράση των Φυτοπροστατευτικών Ουσιών, περιλαμβάνεται η καρκινογένεση, καθώς ηπατικές (αφλατοξίκωση), νεφρικές και άλλες βλάβες.

Φυσικοί κίνδυνοι.: Υπάρχει κίνδυνος και στο χώρο εργασίας καθώς εργάζονται και σε εξωτερικό χώρο όπου υπάρχουν μηχανήματα-περονοφόρα, φορτηγά, μηχανήματα που μεταφέρουν τα κοντεινερς (χτυπήματα από πτώσεις αντικειμένων κατά τον έλεγχο αυτών), κίνδυνος ατυχημάτων κατά τον έλεγχο των πλοίων γιατί η πρόσβαση είναι με ανεμόσκαλα. Πολλές φορές οι έλεγχοι πρέπει να πραγματοποιηθούν σε περιβάλλον εργασίας (π.χ. λιμάνι, τελωνείο κ.α.) ανάμεσα σε ουρές φορτηγών με καυσαέρια και οσμές από λάστιχα και φρένα, λόγω έλλειψης κατάλληλων εγκαταστάσεων εκφόρτωσης των φορτίων. Εργασία σε ακραίες καιρικές συνθήκες, ζέστη, κρύο, υγρασία. Έλεγχοι σε ψυγεία (θαλάμους ψύξης ή κατάψυξης ή και σε φορτηγά ψυγεία). Έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία, κίνδυνος ατυχημάτων κατά την διεξαγωγή ελέγχων γιατί η μεταφορά γίνεται με το αυτοκίνητο του ελεγκτή χωρίς μάλιστα να παίρνει κάποια οδοιπορικά γι’αυτό και μάλιστα η οδική συμπεριφορά στο χώρο του λιμανιού είναι απερίγραπτη. Συμπτώματα που εκδηλώνονται με τη χρόνια έκθεση σε θορύβους και σκόνη Πολλές φορές αυτό μειώνει το προσδόκιμο της ζωής κυρίως η έκθεση σε εισπνοή βαρέων μετάλλων.

Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι: λόγω της φύσης και της ευθύνης του επαγγέλματος, το εργασιακό άγχος αποτελεί καθημερινότητα των ελεγκτών. Η συνεχής τριβή με ελεγχόμενους παραγωγούς και επιχειρηματίες φορτίζει ακόμη περισσότερο τους ελεγκτές, που καλούνται σε πολλές περιπτώσεις να αντιμετωπίσουν την προσβλητική και επιθετική συμπεριφορά των ελεγχομένων, διατηρώντας τον επαγγελματισμό και την ψυχραιμία τους. Επιπλέον, οι πολλές ώρες εργασίες, η υπερωριακή εργασία σε περιόδους αργιών (Χριστούγεννα, Πάσχα, Δεκαπενταύγουστο) και οι ελλείψεις πόρων στο δημόσιο τομέα, εντείνουν τις δυσκολίες.

Εργαστηριακοί κίνδυνοι:

Στα Εργαστήρια Υπολειμμάτων Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων και Ποιοτικού Ελέγχου Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων οι συνθήκες περιβάλλοντος είναι εξαιρετικά επιβαρυμένες λόγω της χρήσης Οργανικών Διαλυτών, Χημικών Αντιδραστηρίων, Φυτοφαρμάκων (εντομοκτόνων) και Πρότυπων Δραστικών Ουσιών Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων, τα οποία είναι όλα τοξικά και καρκινογόνα. Επίσης οι εργαστηριακές αναλύσεις πραγματοποιούνται σε Yγρούς και Αέριους Χρωματογράφους με ECD ανιχνευτές με ραδιενεργό υλικό ⁶³Ni.

Στα Εργαστήρια Ποιοτικού Ελέγχου γίνεται χρήση αντιδραστηρίων επικίνδυνων για το αναπνευστικό σύστημα (πυκνό οξικό οξύ & αλδεΰδες), υλικών που μπορούν να προκαλέσουν εγκαύματα ολικού πάχους – 3ου βαθμού (πυκνό θειικό οξύ, πυκνό υδροξείδιο του νατρίου & οξείδιο του ασβεστίου) και  πρότυπα διαλύματα που είναι τοξικά και καρκινογόνα (φελλίγεια υγρά & AG fluid).

Οι παραπάνω αναλύσεις, αποτελούν το κύριο μέρος  της καθημερινής απασχόλησης των αναλυτών, απαιτώντας τη χρήση επικίνδυνων χημικών ουσιών με συνέπεια την εργασία των, σε ανθυγιεινές και επικίνδυνες για την υγεία του συνθήκες. Στα εργαστήριο χρησιμοποιούνται ευρέως ισχυρά καυστικές ενώσεις όπως, πυκνό θειικό οξύ, πυκνό καυστικό νάτριο, νιτρικός άργυρος, χρωμικό κάλιο και οξείδιο του ασβεστίου που προκαλούν από ανεπανόρθωτα εγκαύματα έως και θάνατο, καθώς και ενώσεις που παράγουν σκόνη ή έντονες αναθυμιάσεις όπως ενεργός άνθρακας σε σκόνη, AG Fluid και ακεταλδεΰδη, που κατηγορούνται ως έντονα καρκινογόνες.

Στα διαπιστευμένα κατά ISO 17025:2017 Εργαστήρια Ελέγχου Υπολειμμάτων Φυτοπροστατευτικών Προϊόντωνκαι Ποιοτικού Ελέγχου Σκευασμάτων Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων πραγματοποιούνται αναλύσεις σε σχέση με τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε φυτικά προϊόντα και τη σύσταση των σκευασμάτων αντίστοιχα. Προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι σχετικές αναλύσεις απαιτούνται αναλώσιμα και εξοπλισμός ιδιαίτερα επιβαρυντικά για την υγεία. Ειδικότερα, στις ανωτέρω αναλύσειςχρησιμοποιούνται:

1. Πρότυπες δραστικές ουσίες φυτοπροστατευτικών προϊόντων ιδιαίτερα υψηλής καθαρότητας. Από το σύνολο των δραστικών ουσιών των φυτοπροστατευτικών προϊόντων ένα μεγάλο μέρος είναι χαρακτηρισμένο και κατηγοριοποιημένο, από τον Διεθνή Φορέα Έρευνας του Καρκίνου (IARC), ως υψηλής τοξικότητας και επικινδυνότητας για την ανθρώπινη υγεία ως κλάση 1Α. Παράλληλα και σύμφωνα με το Κανονισμό (ΕΚ) 1272/2008 όσο αφορά την ταξινόμηση, επισήμανση και συσκευασία ουσιών ή μειγμάτων, όλες οι δραστικές ουσίες ταξινομούνται και χαρακτηρίζονται, ανάλογα με διάφορα επίπεδα τοξικότητας, ως υπεύθυνα οξείας ή χρόνιας τοξικότητας, τοξικότητας στην αναπαραγωγή, μεταλλαξιγένεσης των γενετικών κυττάρων, καρκινογένεσης κ.α. Επιπλέον, ο υπάλληλος έρχεται σε επαφή, βάση του Κανονισμού (ΕΕ) 547/2011 όσο αφορά τις απαιτήσεις επισήμανσης φυτοπροστατευτικών προιόντων, με φυτοπροστατευτικάπροιόντα που διαθέτουν ειδικές επισημάνσεις όπως Rsh1, 2 και 3 εξαιρετικά επικίνδυνες και τοξικές για την υγεία.
2. Χημικά αντιδραστήρια στα οποία συμπεριλαμβάνονται υλικά αναφοράς, οργανικοί διαλύτες (μεθανόλη, ακετονιτρίλιο, ακετόνη, τετραϋδροφουράνιο, ισοπροπανόλη, τολουόλη κ.λπ.),καθώς και οργανικές βάσεις και οξέα υψηλής συγκέντρωσης με υψηλή τάση ατμών και τοξικότητακαι επικινδυνότητα, όπως περιγράφηκαν και νωρίτερα σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) 1272/2008. Οι αναλύσεις φυτοπροστατευτικών προϊόντων επισημαίνεται ότι πραγματοποιούνται με εξαιρετικά πολύπλοκο εξοπλισμό, ο οποίος λόγω των παρελκόμενων διατάξεων που διαθέτει, όπως αντλίες κενού, γεννήτριες αζώτου, σωληνώσεις σύνδεσης αερίων (υδρογόνο, ήλιο, αέρας, αργό, άζωτο) και σωληνώσεις υγρών αποβλήτων και απαγωγής αερίων ανάλυσης, δημιουργεί συνεχές και διαπεραστικό θόρυβο, καθιστά το χώρο επιβαρυμένο και ταυτόχρονα απαιτούν εξαιρετικά προσεκτικό χειρισμό. Επίσης, να σημειωθεί ότι το ένα από τα Εργαστήρια βρίσκεται στο υπόγειο της Υπηρεσίας.
3. Αέρια υψηλής καθαρότητας (ήλιο, άζωτο, υδρογόνο, αργό), εκ των οποίων το υδρογόνο είναι ιδιαιτέρως εκρηκτικό. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι στον χώρο λειτουργούν ειδικοί ανιχνευτές για τυχόν διαρροή του υδρογόνου, προκειμένου να προλάβει το προσωπικό να εξέλθει του κτιρίου σε περίπτωση ιδιαίτερης αύξησης της συγκέντρωσης του υδρογόνου.
4. Εξοπλισμός που εκπέμπει ραδιενέργεια. Ενδεικτικά να αναφέρουμε τη χρήση ανιχνευτών δέσμευσης ηλεκτρονίων, οι οποίοι απαιτούν ειδική άδεια να εισέλθουν στη χώρα λόγω του ραδιενεργού υλικού. Στο εργαστήριο υπολειμμάτων είναι εγκατεστημένοι και λειτουργούν 4 ανιχνευτές δέσμευσης ηλεκτρονίων, ενώ ένας ακόμα λειτουργεί στο εργαστήριο σκευασμάτων.

Συμπερασματικά, οι ελεγκτές εμπορίας, διακίνησης και χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων και βιοκτόνων έρχονται σε επαφή με γεωργικά φάρμακα και τους αντίστοιχους χώρους αποθήκευσης ή χρήσης αυτών, δηλαδή είναι εκτεθειμένοι καθημερινά σε χημικές ουσίες επικίνδυνες και τοξικές για τον άνθρωπο. Τα υποχρεωτικά μέτρα ατομικής προστασίας που υποχρεούνται να χρησιμοποιούν οι υπάλληλοι (Κανονισμός (ΕΚ) 1272/2008), αποδεικνύουν το επικίνδυνο και ανθυγιεινό της συγκεκριμένης εργασίας/αρμοδιότητας. Τα μέτρα αυτά πολλές φορές δεν επαρκούν, καθώς οι ελεγκτές καλούνται να ελέγξουν καταστήματα που αποκλίνουν ή και δεν πληρούν τις προδιαγραφές ασφαλείας, παράνομες αποθήκες, παράνομα γεωργικά φάρμακα και αλόγιστη χρήση αυτών από παραγωγούς.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι υπάλληλοι των εργαστηρίων συμμετέχουν και σε δειγματοληψίες που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο των Εθνικών Προγραμμάτων Ελέγχων. Οι δειγματοληψίες φυτοπροστευτικών προϊόντων στην τελική τους συσκευασία ή σε χύδην μορφή πραγματοποιούνται υποχρεωτικά με τη χρήση μέσων ατομικής προστασίας, όπως προβλέπεται και βάση της επικινδυνότητας των συγκεκριμένων υλικών που περιγράφει ο Κανονισμός (ΕΚ) 1272/2008. Επιπλέον, πραγματοποιούν έκτακτους ή τακτικούς ελέγχους σε επαγγελματίες χρήστες φυτοπροστατευτικών προϊόντων με τη συνδρομή των δικαστικών και αστυνομικών αρχών σε οικίες και αποθηκευτικούς χώρους ενώ κατά περίπτωση λαμβάνουν δείγματα ιστών από αγροτεμάχια ή δείγματα ψεκαστικών διαλυμάτων επί τόπου από μικρές ή μεγάλες μηχανικές διατάξεις (βυτία).

ζ) Τα Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης και Ελέγχων αποτελούν αποκεντρωμένες υπηρεσίες ανά νομό της Γενικής Δ/νσης Αποκεντρωμένων Δομών του Υπ.Α.ΑΤ.

Οι συνάδελφοι Γεωπόνοι υπάλληλοι Δ.Υ. λόγω της φύσης της εργασίας τους διενεργούν, ελέγχους και δειγματοληψίες: λιπασμάτων από χώρους παραγωγής, αποθήκευσης, εμπορίας και πώλησης λιπασμάτων, πολλαπλασιαστικού υλικού και σπόρων από χώρους αποθήκευσης και εμπορίας, ζωοτροφών από βιομηχανίες, παρασκευαστήρια, αποθήκες και καταστήματα πώλησης, σε θερμοκήπια και σε καλλιέργειες.

Κατά την διάρκεια των δειγματοληψιών αντιμετωπίζουν δυσμενείς συνθήκες που έχουν να κάνουν με τη δυσχερή πρόσβαση, τον ελλιπή φωτισμό, την επισφαλή τοποθέτηση των προς δειγματοληψία συσκευασιών και κυρίως τον κίνδυνο εισπνοής τοξικών επιβλαβών ουσιών (π.χ. φωσφίνης σε αποθήκες που έχουν γίνει απεντομώσεις), με το πολλαπλασιαστικό υλικό να είναι επενδεδυμένο με επικίνδυνες συνθέσεις φυτοφαρμάκων. Τα παραπάνω αποτελούν πιθανούς παράγοντες που ενδεχομένως; να προκαλέσουν μεγάλης βαρύτητας βλάβες στην υγεία των συναδέλφων, κατά την άσκηση της επαγγελματικής τους δραστηριότητας.

Επίσης στους χώρους εργασίας τους οι Γεωπόνοι του Υπ.Α.Α.Τ. είναι εκτεθειμένοι σε επιβαρυντικά για την ανθρώπινη υγεία πτητικά εντομοκτόνα και άλλα γεωργικά φάρμακα (π.χ. τρωκτικοκτόνα) αλλά και σε επικίνδυνα μικρόβια λόγω της παρουσίας τρωκτικών και λοιπών οργανισμών που είναι φορείς εν δυνάμει θανατηφόρων ανθρωπονόσων. Τα δείγματα σπόρων που λαμβάνουν δύναται να είναι επενδεδυμένα με χημικές ουσίες επικίνδυνες για την υγεία τους, όπως επίσης οι αγροί κ τα θερμοκήπια, που διενεργούν τις δειγματοληψίες, πιθανό είναι να είναι ψεκασμένοι με φυτοφάρμακα. Οι δειγματοληψίες λιπασμάτων, δηλαδή ουσιών με υψηλή τοξικότητα, τόσο κατά την εισαγωγή τους (σε λιμάνια, καράβια και κοντέινερ), όσο και κατά την παραγωγή και εμπορία τους, σε κλειστούς χώρους τυποποίησης και συσκευασίας λιπασμάτων και σε κλειστές αποθήκες.

Κατά την διενέργεια των ελέγχων και δειγματοληψιών λιπασμάτων από χώρους παραγωγής, αποθήκευσης, εμπορίας και πώλησης λιπασμάτων ελλοχεύουν οι κάτωθι κίνδυνοι:

• Χημικοί κίνδυνοι: η παρουσία στους ανωτέρω χώρους, όπου τις περισσότερες φορές στερούνται τον απαραίτητο εξαερισμό, δημιουργεί διαρκή έκθεση σε χημικά λιπάσματα που ενέχουν μεγάλους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και συνδέονται με ασθένειες όπως ο καρκίνος καθώς και καρδιακές, αναπνευστικές και νευρολογικές παθήσεις.
• Φυσικοί κίνδυνοι: από τους ελέγχους στις προαναφερθείσες εγκαταστάσεις προκύπτουν κίνδυνοι ατυχήματος από βαριά μηχανήματα, κλαρκ και φορτηγά.

Κατά την διενέργεια των ελέγχων και δειγματοληψιών πολλαπλασιαστικού υλικού και σπόρων από χώρους αποθήκευσης και εμπορίας, ελλοχεύουν οι κάτωθι κίνδυνοι:

• Χημικοί κίνδυνοι: στους παραπάνω χώρους εφαρμόζονται εντατικά προγράμματα απεντομώσεων και μυοκτονιών. Επιπροσθέτως, το πολλαπλασιαστικό υλικό (συμπεριλαμβανομένου και των σπόρων) ψεκάζεται από ισχυρά φυτοφάρμακα για την προστασία και διατηρησή του. Τα παραπάνω, σε συνδιασμό με τον ελλιπή αερισμό των χώρων, δημιουργούν ένα περιβάλλον τοξικό και επικίνδυνο για την υγεία του ελεγκτή.
• Φυσικοί κίνδυνοι:από τους ελέγχους στις προαναφερόμενες εγκαταστάσεις προκύπτουν πολλοί κίνδυνοι ατυχημάτων τόσο από βαριά μηχανήματα, κλαρκ, φορτηγά όσο και από πιθανή πτώση του ελεγκτή από ύψος διότι πρέπει να ανεβαίνει σε στοιβαγμένες παλέτες από σακιά.

Κατά την διενέργεια των ελέγχων και δειγματοληψιών ζωοτροφών από βιομηχανίες, παρασκευαστήρια, αποθήκες και καταστήματα πώλησης, ελλοχεύουν οι κάτωθι κίνδυνοι:

• Χημικοί κίνδυνοι: στους παραπάνω χώρους εφαρμόζονται εντατικά προγράμματα απεντομώσεων και μυοκτονιών.
• Κίνδυνοι έκθεσης σε λοιμώδη νοσήματα και επίθεσης από ζώντα ζώα σε μονάδες πρωτογενούς παραγωγής.
• Φυσικοί κίνδυνοι: στις βιομηχανίες και στα παρασκευαστήρια ζωοτροφών, τα παραγώμενα στην ατμόσφαιρα αιωρούμενα σωματίδια (σκόνη στον αέρα) είναι πάρα πολλά, με αποτέλεσμα να προκύπτουν σοβαροί κίνδυνοι για χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, ενώ ο ερεθισμός του βλεννογόνου των ματιών και η ανάπτυξη επιπεφυκίτιδας είναι πολύ συχνά φαινόμενα. Επιπλέον, από τους ελέγχους στις προαναφερόμενες εγκαταστάσεις προκύπτουν πολλοί κίνδυνοι ατυχημάτων τόσο από βαριά μηχανήματα, κλαρκ, φορτηγά όσο και από πιθανή πτώση του ελεγκτή από ύψος διότι πρέπει να ανεβαίνει σε στοιβαγμένες παλέτες από σακιά.

Όλες οι ουσίες που χρησιμοποιούνται στους ανωτέρω χώρους εργασίας των Γεωπόνων, έχουν αξιοσημείωτη αλλεργιογόνο δράση και είναι δυνατό να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις στο προσωπικό που διενεργεί ελέγχους, για επιβλαβείς οργανισμούς κατά τη διαδικασία εισαγωγής και διακίνησης αυτών.

Κατά την διενέργεια των ελέγχων και δειγματοληψιών σε θερμοκήπια, ελέγχων ελλοχεύουν οι κάτωθι κίνδυνοι:

• Χημικοί κίνδυνοι: οι καλλιέργειες είναι ψεκασμένες με επικίνδυνα φυτοφάρμακα και σε συνδυασμό με την αυξημένη αναπνευστική λειτουργία, λόγω του αποπνικτικού περιβάλλοντος του θερμοκηπίου, ενέχουν μεγάλους κινδύνους για την υγεία του ελεγκτή.
• Φυσικοί κίνδυνοι: η αποπνικτική ατμόσφαιρα των θερμοκηπίων, ιδιαίτερα τις μέρες με ηλιοφάνεια, πολλές φορές προκαλούν δύσπνοια και αδιαθεσία, με αποτέλεσμα να καθιστά τους συγκεκριμένους ελέγχους πολύ δύσκολούς στην υλοποιήση τους. Επιπλέον η πυκνότητα φύτευσης των δέντρων είναι τόσο μεγάλη όπου οι τραυματισμοί στο πρόσωπο είναι πολύ συχνοί και πολλές φορές επικίνδυνοι.

Κατά την διενέργεια των ελέγχων και δειγματοληψιών σε καλλιέργειες, ελλοχεύουν οι κάτωθι κίνδυνοι:

• Χημικοί κίνδυνοι: οι καλλιέργειες είναι ψεκασμένες με επικίνδυνα φυτοφάρμακα.
• Φυσικοί κίνδυνοι: η πολύωρη έκθεση σε αντίξοες καιρικές συνθήκες κατά την διάρκεια των ελέγχων και πολλές φορές σε ακραίες εναλλαγές θερμοκρασίας, καθιστούν την εργασία επιβαρυντική για την υγεία. Επιπλέον, από την εργασία σε αγρούς με ανώμαλο ανάγλυφο και δύσκολη πρόσβαση, προκύπτουν μεγάλοι κίνδυνοι τραυματισμού λόγω ατυχήματος.

Επίσης υπάρχουν και διάφορες άλλες επικίνδυνες συνθήκες υπαίθριου όπως: τα τσιμπήματα από έντομα ή τα δαγκώματα από ερπετά, η πρόκληση αλλεργιών,οι έλεγχοι σε μεταφορικά φορτηγά στο δρόμο υπό αντίξοες κλιματικές συνθήκες και σε καράβια που έρχονται από όλο τον κόσμο.

Κατά την διάρκεια όλων των παραπάνω ελέγχων υπάρχουν οι εξής επιπλέον κίνδυνοι:

• Κίνδυνοι ατυχήματος: η καθημερινή μετακίνηση σε διάφορες αγροτικές περιοχές, για την πραγματοποιήση των ελέγχων, αυξάνει πολύ την πιθανότητα εμπλοκής σε τροχαίο ατύχημα.
• Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι: λόγω της φύσης και της ευθύνης του επαγγέλματος, το εργασιακό άγχος αποτελεί καθημερινότητα των ελεγκτών. Η συνεχής τριβή με ελεγχόμενους παραγωγούς και επιχειρηματίες φορτίζει ακόμη περισσότερο τους ελεγκτές, που καλούνται σε πολλές περιπτώσεις να αντιμετωπίσουν την προσβλητική και επιθετική συμπεριφορά των ελεγχόμενων, διατηρώντας τον επαγγελματισμό και την ψυχραιμία τους. Επιπλέον, οι πολλές ώρες εργασίας, η υπερωριακή εργασία σε περιπτώσεις καταγγελιών και οι ελλείψεις πόρων στο δημόσιο τομέα, εντείνουν τις δυσκολίες.
• Ένα σημαντικότατο ζήτημα είναι η απειλητικές και βίες συμπεριφορές από τους ελεγχόμενους και η εμπλοκή με επικίνδυνα άτομα που μπορεί να αντιδράσουν απρόβλεπτα και που δύναται να στοχοποιήσουν συναδέλφους και τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα. κ.α.
• Κατά τις δειγματοληψίες που διενεργούν οι μυοσκελετικές κακώσεις και κυρίως οι οσφυαλγίες που συχνά ενοχλούν εργαζομένους είναι συσσωρευτικό αποτέλεσμα καθημερινών φορτίσεων με άμεση συνέπεια την ανικανότητα, τη μείωση της απόδοσης στην εργασία, τις απωλεσθείσες εργατοημέρες και την αύξηση των απαιτήσεων περίθαλψης. Μην λησμονούμαι ότι τα προβλήματα της σπονδυλικής στήλης θεωρούνται τρίτα σε συχνότητα μετά από τα καρδιαγγειακά και τις αρθροπάθειες και συνδέονται άμεσα με το “σωματικό stress” στη θέση εργασίας, όπως ανύψωση βάρους, επαναλαμβανόμενες κινήσεις και χρήση ειδικών μηχανημάτων.
• Τέλος εξαιτίας του γεγονότος ότι στη δικαιοδοσία πολλών υπηρεσιών του Υπ.Α.Α.Τ. υπάρχουν αποθήκες σιτηρών στις οποίες λαμβάνουν χώρα περιοδικές αλλά και έκτακτες απολυμάνσεις, το προσωπικό είναι εκτεθειμένο σε επικίνδυνες χημικές ουσίες. Συγκεκριμένα, οι απεντομώσεις και οι μυοκτονίες που είναι οι συνήθεις απολυμάνσεις διενεργούνται κυρίως με φωσφίνη η οποία είναι και τοξική και καρκινογόνα. Είναι παραπάνω από προφανές ότι η καθημερινή επαγγελματική δραστηριότητα του Δημόσιου Γεωπόνου υπόκειται σε σημαντικούς κινδύνους.

Κατά τους επιτόπιους ελέγχους σε μελίσσια , όπου ελλοχευούν οι κάτωθι κίνδυνοι:

• Κίνδυνοι για την υγεία των ελεγκτών: στους επιτόπιους ελέγχους ανοίγονται οι κυψέλες για και την διαπίστωση του περιεχομένου τους και την καταμέτρηση των κηρυθρών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ελεγκτές αρκετά συχνά να δέχονται πολλαπλά τσιμπίματα από μέλισσες με πιθανότητα πρόκλησης αλλεργικού σοκ.
• Φυσικοί κίνδυνοι: η πολύωρη έκθεση σε αντίξοες καιρικές συνθήκες κατά την διάρκεια των ελέγχων, καθιστούν την εργασία επιβαρυντική για την υγεία. Επιπλέον, από την εργασία σε αγρούς με ανώμαλο ανάγλυφο και δύσκολη πρόσβαση, προκύπτουν μεγάλοι κίνδυνοι τραυματισμού λόγω ατυχήματος.

Κατά τους επιτόπιους ελέγχους σε ζώα (αιγοπρόβατα και αγελάδες) σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, είτε εντός σταυλικών εγκαταστάσεων, είτε στην ύπαιθρο εκτός στεγασμένου χώρου, συνήθως σε δυσπρόσιτες περιοχές-βοσκοτόπους. . Κατά την διενέργεια των παραπάνω ελέγχων ελλοχεύουν οι κάτωθι κίνδυνοι:

• Κινδύνους ατυχήματος διότι οι εν λόγω έλεγχοι περιλαμβάνουν άμεση επαφή με αγροτικά ζώα (κατά βάση μεγάλου μεγέθους) προκειμένου αυτά να ταυτοποιηθούν  και καταμετρηθούν και ως εκ τούτου υπάρχει υψηλή επικινδυνότητα πρόκλησης βαρείας σωματικής βλάβης. Ειδικότερα οι έλεγχοι σε μη ενσταυλισμένα ζώα που διαβιούν στην ύπαιθρο αυξάνουν κατακόρυφα τον βαθμό επικινδυνότητας της προσέγγισης των ζώων, καθώς δεν είναι εξοικειωμένα σε ξένη ανθρώπινη παρουσία. Όσον αφορά στους ελέγχους ενσταυλισμένων ζώων οι πιθανοί εργασιακοί κίνδυνοι προκύπτουν από δύο συνιστώσες i) τον περιορισμένο χώρο διαβίωσης των ζώων και της αδυναμίας αποφυγής πρόκλησης σωματικής βλάβης από μη ελεγχόμενη συμπεριφορά των ζώων
• Κίνδυνοι έκθεσης σε ζωοανθρωπονόσους όπως Βρουκέλλωση, Σαλμονέλλωση, Λεπτοσπείρωση, Δερματοφυτίες (μυκητιάσεις) , επίθεσης από ζώντα ζώα σε μονάδες πρωτογενούς παραγωγής. Επιπλέον υπάρχει κίνδυνος οι ελεγκτές να κολλήσουν τσιμπούρια και ψύλλους. Τα τσιμπούρια μπορούν να μεταφέρουν διάφορα παθογόνα, όπως βακτήρια, ιούς και παράσιτα, που προκαλούν ασθένειες, όπως Κροτωγενείς Εγκεφαλίτιδα. Οι ψύλλοι μπορεί να προκαλλέσουν σε ορισμένες περιπτώσεις αλλεργική αντίδραση ή και  δευτερογενής επιμόλυνση δηλαδή να μεταφέρουν ασθένειες όπως o ενδημικός τύφος, η πανώλη και άλλες ρικετσιώσεις.
• Φυσικοί κίνδυνοι: η πολύωρη έκθεση σε αντίξοες καιρικές συνθήκες κατά την διάρκεια των ελέγχων και πολλές φορές σε ακραίες εναλλαγές θερμοκρασίας, καθιστούν την εργασία επιβαρυντική για την υγεία. Επιπλέον, αρκετά συχνά οι μονάδες πρωτογενούς παραγωγής βρίσκονται σε μέρη με ανώμαλο ανάγλυφο και δύσκολη πρόσβαση, με αποτέλεσμα να προκύπτουν μεγάλοι κίνδυνοι τραυματισμού λόγω ατυχήματος.

Οι εργαζόμενοι στους ανωτέρω χώρους εργασίας θέτουν τους εαυτούς τους καθημερινά σε σοβαρό κίνδυνο βλάβης της υγείας τους, εξαιτίας των συνθηκών που επικρατούν στους χώρους εργασίας όπου απασχολούνται, των ουσιών με τις οποίες έρχονται σε επαφή ή της φύσης και του αντικειμένου της απασχόλησής τους καθώς και τον βαθμό και τη συχνότητα έκθεσης στους παράγοντες με τους οποίους συνδέονται τα ανωτέρω. Ο ισχυρισμός αυτός ενισχύεται από τις ακόλουθες δικαστικές αποφάσεις που αφορά στα ακόλουθα Εργαστήρια/Σταθμούς/Τμήματα και κατ’επέκταση

Σύμφωνα με τους ανωτέρω λόγους που παρατίθενται, θεωρούμε ότι το εν λόγω επίδομα πρέπει να χορηγηθεί στους μόνιμους και με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου στους υπαλλήλους Γεωπόνους των αποκεντρωμένων υπηρεσιών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης κ Τροφίμων.

Απαιτούμε η πολιτική ηγεσία του Υπ.Α.Α.Τ. και η Κυβέρνηση να άρει την κατάφωρη αδικία και να νομοθετήσει για χορηγηθεί άμεσα το επίδομα ανθυγιεινής εργασίας για όλους προς τους εργαζομένους του Υπουργείου στις Γεωπονικές υπηρεσίες, που αποδεδειγμένα εργάζονται σε ανθυγιεινές εργασίες και χώρους.

Παραμένουν τα αιτήματά μας για:

• Επέκταση της χορήγησης του επιδόματος σε όλους τους εργαζομένους κλάδους ή ειδικότητες που εργάζονται σε ανθυγιεινές συνθήκες.
• Να ενταχθούν στους δικαιούχους του επιδόματος ανθυγιεινής και επικίνδυνης εργασίας όλοι οι εργαζόμενοι ανεξάρτητα από σχέση εργασίας, που εργάζονται σε ανθυγιεινές εργασίες και χώρους.
• Να αυξηθούν τα χορηγούμενα επιδόματα. Δεν δεχόμαστε οι μισθοί, τα μεροκάματα και οι συντάξεις να μπαίνουν στη μέγγενη των δημοσιονομικών δεδομένων και της «αντοχής» της οικονομίας.

2025.11.10 – Α.Π.199. -ΥΠΟΜΝΗΜΑ για την χορήγηση του Επιδόματος ΕΑΕ σε Γεωπόνους Δ.Υ. ΥΠΑΑΤ